Geçtiğimiz haftalarda, DEARSAN tarafından üretilen SALVO İnsansız Deniz Aracı'nın Deniz Kuvvetleri Komutanlığına teslim edildiği bildirildi. [1]
Böylelikle, daha önce envantere katılmış olan insansız
sistemlerle birlikte, insanlı-insansız sistemlerin birlikte kullanımının
getireceği karmaşık dünyaya bir adım daha yaklaşılmış oldu.
Her yeni sistemin hayat döngüsü gibi, insansız deniz
araçlarının ilk etapta birlik, daha sonra deniz görev gruplarına entegre
kullanımının tecrübe edilmesini bekleyebiliriz. Ancak bu sürenin, yeni bir
altyapı oluşturacak kadar uzun olacağını düşünmek de hata olur.
İnsansız sistemlerin konvansiyonel unsurların tamamen yerine
geçmesinin zaman alması beklenebilir. Geçiş sürecinde insansız sistemlere
yönelik en etkin kullanımın, insanlı-insansız sistemlerin entegrasyonu ve bunun
sonucu ortaya çıkan hibrid görev grupları olduğunu gösteren çalışmalar ışığında[2],
insansız sistemlerin sahadaki öncelikli rolü, deniz görev gruplarını
desteklemek olacaktır.
Müşterek çalışabilirlik çıtasının, "Çoklu Alan Harekatı (Multi Domain Operations-MDO)" ile yeni bir düzeye çekilmesinin altında yatan sebeplerden biri de insansız sistemlerin mevcut yapıya entegrasyonunda konvansiyonel iletişim çözümlerinin tüketilmiş olması.
Bu noktada, MDO kavramının deniz bacağındaki temsilcisi Operation Overmatch, insansız
sistemlerimizin deniz görev gruplarına tam entegrasyonuna yönelik yol
haritasına güzel bir örnek olabilir. Başlangıçta gizli yürütülen Overmatch, son yıllarda özellikle insansız deniz araçları ile yapılan her faaliyette öne
çıkıyor.
Overmatch’in üç temel ilkesi;
- Ağ Merkezli Yaklaşım
- Simülasyon ile Uyarlanabilirlik
- İnsanlı-İnsansız İş Birliği olarak özetlenebilir.
Başladığında ABD Deniz Kuvvetlerinin öncelikli üç
projesinden biri olan Overmatch[3],
bilgi üstünlüğünün ateş gücü ile yarışmasını sağlayan bir girişim. Milyarlarca
dolarlık bütçelerin konuşulduğu altyapı, standardizasyon ve eğitim gerektiren
girişimin öne çıkan iki sütunu, yapay zeka ve makine öğrenmesi.
Bir ayırt edici kurgusu da temelde yazılım odaklı olarak ele
alınması ve geleneksel yaklaşımların aksine donanımı ikinci plana atması.
İnsanlı veya insansız, dağıtık deniz unsurlarının artan veri
değişim ihtiyacını karşılamak üzere pek çok ülke hibrid ağ altyapısı
geliştirmek üzere kolları sıvamış durumda. Ancak Overmatch mimarisi, bunların
hepsinden daha zorlayıcı görünüyor. Overmatch veri mimarisi, deniz
kuvvetlerinin tüm sensör ve platformlarından toplanan verinin bir havuzda
birleştirilmesi ve yapay zeka algoritmalarıyla analizini içeriyor. Ayrıca
verinin bulut tabanlı dağıtımı söz konusu olacağı için, birlikler ve veri
merkezleri arasında zorlayıcı bir veri trafiği öngörülebilir.
Aslında çokça ele alınmış ve konu ile ilgilenen hemen herkesin kolaylıkla sıralayabileceği bu konseptin başlıklarından çok hangi yaklaşımla gerçekleştirileceği daha önemli görünüyor. Bu başlıktaki şablonu insansız deniz araçlarına oturttuğumuzda, yapay zekanın yetkinlik merkezi olarak öne çıktığını görebiliriz. Eğer belirtilen adımlar doğru olarak kullanılırsa, insansız sistemler uzaktan kumandalı birer oyuncak olmaktan öteye, görev grubunun keşif ve gözetleme etkinliği ile vurucu gücünü artıran akıllı unsurlara döndürülebilir.
Günümüzün popüler yapay zeka uygulamalarının her alanda
ulaştığı inanılmaz yetenekler düşünüldüğünde, bu şekilde kurulan bir veri ağı
üzerinde işletilen ve yapay zeka destekli savaş yönetim ve komuta kontrol
uygulamalarının teknolojik sıçrama yapacağı çok açık. Ancak yapay zeka, harekat
sahasında benzersiz bir kuvvet çarpanı olurken, dost ve muhasım için pek çok bilinmezi
de beraberinde getiriyor.
Önümüzdeki dönemde insansız sistemlerin artan rolü çerçevesinde, harekat sahasında otonom güreşleri seyretmeye hazır olmak gerekiyor. Geleneksel harekat anlayışından farklı olarak; her karar ve uygulamanın yapay zeka tarafından dijital veri akış hızında analiz edilerek harekatın modellenmesi ve akışın buna göre yönlendirilmesi mümkün olabilecek gibi gözüküyor.
Bu yeteneğe sahip oyuncuların büyük avantaj sağlayacağı açık olmakla
birlikte, sonucun manipüle edilip edilemeyeceğini kestirmek zor.
[1] “SALVO
SİDA, Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde”, Göktuğ EFİL, MILDEFIN, 28 Ağustos
2025 (https://www.mildefin.com/dearsan-shipyard/salvo-sida-turk-deniz-kuvvetleri-envanterinde/)
[2] “Hedging
Bets: Rethinking Force Design for a Post-Dominance Era”, Bryan CLARK, Dan PATT,
Hudson Institude, Şubat 2024
[3] “Navy
Dedicates More Resources To Secretive Project Overmatch”, National Defence, Yasmin
Tadjdeh, 8 Ekim 2021
0 Yorumlar